Grachtenpand te Amsterdam [5]

Op de historische grachtenpanden zijn al veel variaties bedacht. Toch zijn er veel vergelijkingen, zoals het particuliere initiatief en de korrelgrote van de verkaveling te vinden tussen de traditionele grachtenpanden en hun 'hedendaagse' opvolgers. Het verschil wordt echter gemaakt in de verschijningsvorm. De typologische kenmerken, onder andere het verticale karakter, de driedelige repetitie en de ordening, zijn vervangen door een eigen en solistisch karakter. Typologische lijkt de benadering van de plint gehandhaafd. Deze heeft zowel in programmatische als architectonische zin een ander karakter. Elk ontwerp vertaald de typologische verschijningsvorm op geheel eigen wijze.

In dit ontwerp is de typologische verdeling in voor- en achterhuis als uitgangspunt genomen. Door de tussenruimte, die veelal voor opslag werd gebruikt, als kwaliteit te zien, ontstaat een bijzonder karakter. De tussenruimte wordt ineens een eigen ruimte, een bijzondere ruimte, een leefruimte.

Typologisch concept

Verscherpte randvoorwaarden en nieuwe inzichten zorgen voor een uitgebreidere plattegrond dan bij het schetsontwerp [zie deel 4]. Het omdraaien van het split level, zorgt voor een logischer verloop van de verschillende ruimtes. Niet de garage, maar juist de keuken is hierdoor voorzien van een extra hoog plafond. Tevens zorgt de juiste oriëntatie van de woning ervoor dat het daglicht dieper de woning binnen kan treden.

1. entree, 2. keuken, 3. woonkamer, 4. garage, 5.slaapkamer, 6.walk in closet, 
7. bibliotheek, 8. badkamer, 9. studio, 10. berging, 11. werkruimte

De technische uitwerking heeft ervoor gezorgd dat het inpandige balkon, te gebruiken als werkplek, een halve verdieping lager gesitueerd is. Door deze werkplek met opvallend materiaal vorm te geven, ontstaat een bijzonder element, hangend in de ruimte.

De ontwerpen van hedendaagse grachtenpanden vertalen de typologische verschijningsvorm op geheel eigen wijze. Voor dit ontwerp is daarom een globale gevelstudie van een traditioneel en een hedendaags pand verricht. 

Geanalyseerde gevels

Gevelanalyse traditioneel pand

Gevelanalyse hedendaags pand

Opvallend aan de woning zijn de vier gevels. Het voorhuis, het hoogste deel met een gesloten karakter, wordt uitgevoerd in een antracieten baksteen. Die hardere uitstraling past beter bij de straatzijde. De gevel bezit de strakke driedelig en verticale ritmiek van de grachtenpand typologie. Desondanks schieten de ramen er soms doorheen. Daar waar geen raam is gepositioneerd is, bevindt zich een verdiept vlakt. De bijzondere elementen, zoals de garagedeur, worden uitgevoerd met zinken bekleding.

1. voorgevel, 2. binnengevel voorhuis,
3. binnengevel achterhuis, 4. achtergevel

De binnengevel van het voorhuis bezit dezelfde harde materialisatie. Het grid en de invulling daarvan worden hier doorgetrokken. Door ook op de verdiepingen ramen toe te passen, ontstaat veel licht in de daarachter gelegen ruimtes. Daardoor kunnen ze tevens gemakkelijk geventileerd worden. Ook hier worden de bijzondere elementen uitgevoerd met zinken zetwerk.

Het achterhuis bezit een open karakter. Door veel raamopeningen en vriendelijker materiaalgebruik ontstaat een passendere gevel voor de achterzijde van het huis. De verticale geleding, typerend voor het grachtenpand, wordt in het achterhuis vertaald met verticale houten delen. Deze geven de gevel een zachtere uitstraling. De ‘binnengevel’ van het achterhuis is alleen aanwezig op de verdieping. Hierdoor mag het materiaal wel aanwezig zijn, zonder dat het storend is.

Ondanks dat de nadruk lijkt te liggen op het voor- en achterhuis, is het juist de tussenruimte die de woning interessant maakt. Alle ontmoetingen vinden hier plaats, die van materialisatie, ruimteverloop, hoogteverschillen en visuele verbindingen. De tussenruimte wordt ineens een eigen ruimte, een bijzondere ruimte, een leefruimte.